Gwneud plant yn fusnes i bawb yn GIG Cymru

Heddiw yw Diwrnod Diogelwch Cleifion y Byd, a thema eleni yw 'gofal diogel i bob newydd-anedig a phlentyn' a 'diogelwch cleifion o'r cychwyn cyntaf'.

Mae'r angen i weithredu'n gynnar ac yn gyson i atal niwed drwy gydol plentyndod ac adeiladu dyfodol mwy diogel ac iachach i bob plentyn yng Nghymru yn caniatáu inni amlygu'r gwaith y mae Rhwydwaith Clinigol Strategol Cenedlaethol Perfformiad a Gwella GIG Cymru ar gyfer Iechyd Plant yn ei wneud.

Dan arweiniad Dr Claire Thomas, arweinydd clinigol y rhwydwaith, mae'r tîm wedi nodi eu cynllun gwaith blynyddol, gan fabwysiadu dull system gyfan, gan gydweithio â rhanddeiliaid i ysgogi arloesedd, dylanwadu ar newid a gwella canlyniadau i blant yng Nghymru, gan sicrhau bod ganddynt y dechrau mwyaf diogel a gorau mewn bywyd.

Mae'r rhwydwaith yn cynnal asesiad sylfaenol o iechyd plant yn GIG Cymru. Mae'n cwmpasu cysondeb casglu data; mae'n edrych ar sut y gall terminoleg amrywio ar draws gwasanaethau a byrddau iechyd ac yn y gymuned.

Dywedodd Dr Claire Thomas: “Mae’n ymwneud â chael iaith gyson ar draws GIG Cymru i blant. Fel bod pawb yn diffinio plant fel yr un peth, bod pawb yn defnyddio’r un derminoleg.

“Mae hefyd yn ymwneud â diffinio set ofynnol o safonau ar gyfer yr hyn y gall pob plentyn ei ddisgwyl, lle bynnag a sut bynnag y maent yn rhyngweithio â’r GIG yng Nghymru.

“Er enghraifft, dylent gael mynediad i chwarae bob amser. Dylent gael amgylchedd sy'n gyfeillgar i blant i gael eu gweld ynddo. Dylent allu cael eu gweld ar wahân i oedolion hyd yn oed os ydynt yn cael eu gweld mewn clinig oedolion. Os oes angen i riant gael mynediad, wyddoch chi, allu ymweld â'u plentyn ar y ward 24 awr y dydd, dylai hynny fod yn dderbyniol ac ar gael.

“Mae bron fel cod ymddygiad ar gyfer sut y dylai’r GIG yng Nghymru drin plant.”

Gweithiodd Sarah Hooke, Rheolwr Cynorthwyol y Rhwydwaith, ochr yn ochr â Dr Thomas i dynnu’r blaenoriaethau at ei gilydd, a dywedodd: “Rydym am greu GIG yng Nghymru sy’n cydnabod statws unigryw plant.

“Os ydych chi'n defnyddio'r term plentyn, gall olygu rhywbeth gwahanol iawn yn dibynnu ar ba ran o'r GIG rydych chi'n gweithio iddi.

“Rydym am sefydlu iaith gyffredin pan fyddwn yn siarad am blentyn yn y GIG. Beth ydym yn ei olygu? 0 i 18? Pan fyddwn yn siarad am berson ifanc, sut mae hynny'n cael ei ddiffinio? Pan fyddwn yn siarad am blentyn sy'n derbyn gofal neu blentyn ag anghenion cymhleth, beth mae'r ddau derm hynny'n ei olygu?

“Rydym am gael set gytunedig o ddiffiniadau cyffredinol o derminoleg fel nad yw plant yn mynd ar goll yn y system. Nid ydynt yn mynd ar goll mewn cyfieithu.”

Mae hynny'n gysylltiedig â chasglu data hefyd. Nododd gwaith cynnar y rhwydwaith gasglu data anghyson, sy'n golygu ei bod bron yn amhosibl edrych ar wasanaethau ar lefel Cymru gyfan.

Dywedodd Sarah Hooke y bydd yr asesiad sylfaenol yn helpu gyda hynny: “Bydd setiau data a chasglu data gwell a chadarn ar gyfer plant yn ein galluogi i nodi amrywiad diangen a gwella safonau a diogelwch gofal. Mae'n sylfaen dda i ni fel rhwydwaith edrych ar wella canlyniadau i blant.

“Mae’n anodd i ni pan nad yw pawb yn casglu’r un data a phan nad ydych chi fel rhwydwaith yn gallu cael y goruchwyliaeth genedlaethol honno oherwydd ein bod ni’n cymharu afalau a gellyg. Mae’r llinell sylfaen hon yn bwysig iawn er mwyn gallu darparu gofal iechyd diogel a chyfartal i blant.”

Uchelgais arall gan Dr Thomas yw sefydlu PROM cenedlaethol i blant (mesur canlyniad a adroddir gan gleifion). Mae'r rhwydwaith yn gweithio gyda Thrawsnewid Gwerth ac mae ar fin nodi PROM presennol y gellir ei ddefnyddio ledled Cymru. Byddai'n PROM y gellid ei ddefnyddio ar draws gwasanaethau.

Dywedodd Dr Thomas: “Bydd yn newid yn llwyr y ffordd rydyn ni’n gallu edrych ar ein gwasanaethau ledled Cymru a’u meincnodi ar lefel genedlaethol. Byddwn ni’n gallu mynd at un bwrdd iechyd a dweud eich bod chi wedi cael canlyniadau cadarnhaol iawn, iawn, beth ydych chi’n ei wneud yn wahanol y gallwn ni i gyd ddysgu ohono?”

Pwnc arall sydd wedi codi’n gyson yn sgyrsiau’r rhwydwaith gyda rhanddeiliaid a phartneriaid allweddol yw rhestrau aros – amseroedd a thargedau. Ar hyn o bryd mae’r rhwydwaith yn ymgysylltu â phob maes o Berfformiad a Gwella GIG Cymru i gynhyrchu adroddiad sy’n seiliedig ar dystiolaeth i ddiffinio anghenion plant, cyd-destun, cwmpas a statws rhestrau aros pediatrig ledled Cymru.

Dywedodd Dr Claire Thomas: “Rhaid i’r targedau rhestrau aros sydd gennym fod yn gywir i blant, felly dydyn ni ddim yn rhoi targedau oedolion arnyn nhw ac ar y rhestrau hynny. Os ydych chi’n ddwy oed ac yna’n aros dwy flynedd ar restr aros, mae hynny’n ddwbl eich oes.”

Rhan o'r gwaith hwn fydd gweld y rhwydwaith yn creu gwybodaeth a chanllawiau ar-lein i gleifion, eu teuluoedd ac i'w gweithwyr gofal iechyd proffesiynol gefnogi gofal tra byddant ar restr aros.

Dywedodd Dr Thomas: “Nid oedolion bach yw ein plant. Mae angen gofal diogel unigol arnyn nhw sy’n addas iddyn nhw.”

Fe welwch chi ragor o wybodaeth am Rwydwaith Clinigol Strategol Cenedlaethol Perfformiad a Gwella GIG Cymru ar gyfer Iechyd Plantyma.

Fe welwch chi ragor o wybodaeth am Ddiwrnod Diogelwch Cleifion y Byd 2025 yma.