Rhaglen Strategol ar gyfer Iechyd Meddwl – Diweddariad i Randdeiliaid (Mis Mawrth)

Mae Bwrdd Rhaglen y Rhaglen Strategol ar gyfer Iechyd Meddwl yn darparu mecanwaith cydweithredol cryf ar gyfer cyfeirio a chyflawni amcanion yn unol â blaenoriaethau cenedlaethol a rennir. Mae Gweithrediaeth GIG Cymru (y Weithrediaeth), Llywodraeth Cymru, byrddau iechyd, awdurdodau iechyd arbennig, y trydydd sector a rhanddeiliaid allweddol eraill yn y sector iechyd meddwl yn cael eu cynrychioli ar y fforwm. Mae’r diweddariad hwn yn crynhoi’r gweithgarwch allweddol a drafodwyd yng Nghyfarfod y Bwrdd rhaglen ym mis Mawrth 2025.

Y ddiweddaraf ar y rhaglen

Agorodd Ciara Rogers, Cyfarwyddwr Cenedlaethol Iechyd Meddwl, Anabledd Dysgu a Niwroamrywiaeth yng Ngweithrediaeth GIG Cymru, y cyfarfod gyda diweddariad ar gynnydd y Rhaglen Strategol ar gyfer Iechyd Meddwl ers y cyfarfod diwethaf. Rhoddodd sefyllfa diwedd blwyddyn ar gyfer 2024-25. Trafododd Ciara rhai o lwyddiannau rhagorol y Weithrediaeth a wnaethpwyd mewn partneriaeth â GIG Cymru a rhanddeiliaid allweddol eraill.

Yn y Rhwydwaith Gweithredu Clinigol Amenedigol, mae'r tîm wedi canolbwyntio ar gyflwyno Safonau Coleg Brenhinol Seiciatreg ar gyfer timau Amenedigol Arbenigol. Mae byrddau iechyd bellach yn dangos cysondeb yn erbyn y safonau sy'n dangos ymarfer cyson a gostyngiad mewn amrywiadau ar draws y system. Er y bydd adolygiadau chwarterol o gydymffurfiaeth â'r safonau yn mynd rhagddynt, bydd gwaith yn y dyfodol yn cael ei gyfeirio at gynnal a chadw yn y maes hwn, sy'n dyst i'r gwaith gwych y mae'r tîm wedi'i wneud i weithredu'r safonau.

Mae'r gwaith o ddatblygu manyleb gwasanaeth Gwasanaethau Iechyd Meddwl Plant a'r Glasoed (CAMHS) wedi'i gwblhau ac mae sefydliadau wedi'u hasesu yn ei herbyn. Bydd adroddiad ar gael ym mis Ebrill a fydd yn amlinellu ble mae byrddau iechyd mewn perthynas â’r fanyleb, a bydd cynlluniau’n cael eu datblygu i gefnogi gwelliannau angenrheidiol. Yn ogystal, mae gwaith i ddatblygu llwybr plant gwerth uchel yn mynd rhagddo a bydd yn rhan allweddol o'r cynllun gwaith ar gyfer 2025/26, wedi'i ategu gan uchelgeisiau cenedlaethol ynghylch model gofal fesul cam.

Mae byrddau iechyd yn parhau i wynebu heriau sylweddol wrth gyrraedd targedau therapi seicolegol ar gyfer darpariaeth oedolion arbenigol. Mae'r Weithrediaeth yn parhau â'i adolygiad o therapïau seicolegol digidol. Bydd y Bwrdd Rhaglen Therapïau Seicolegol sydd newydd ei sefydlu a chyfleoedd a gyflwynir drwy egwyddorion gofal mynediad agored yn yrwyr allweddol wrth wella mynediad.

Yn gyffredinol, mae nifer o heriau cyflawni ar gyfer iechyd meddwl yng Nghymru yn parhau, ac yn cynnwys:

Cydbwyso gwelliant tymor byr yn erbyn y set gul o dargedau perfformiad cenedlaethol â'r angen am newid cynaliadwy tymor hwy i fynd i'r afael â heriau ehangach o ran galw, tegwch ac ansawdd.

Bylchau mewn data ar gyfer cynllunio ansawdd, gwella ansawdd, rheoli ansawdd a sicrhau ansawdd.
Sicrhau bod iechyd meddwl yn flaenoriaeth i fyrddau iechyd.
Angen cynllunio’r gweithlu yn strategol i gyflawni newid trawsnewidiol.
Mae ystadau a seilwaith digidol ym maes iechyd meddwl yn wael.
Diffyg capasiti / gallu modelu ar gael i gefnogi meddwl a chynllunio strategol.

Trawsnewid gofal acíwt a gofal argyfwng

Ym mis Mawrth 2025, cynhaliodd y Weithrediaeth Ddigwyddiad Dylunio Carlam a oedd yn canolbwyntio ar drawsnewid gwasanaethau iechyd meddwl gofal acíwt ac argyfwng yng Nghymru. Mae Dylunio Carlam yn ddull sy'n seiliedig ar dystiolaeth o newid. Mae'n ymwneud â gweithio ar y cyd mewn ffordd amlddisgyblaethol, ar draws y system a dysgu oddi wrth ein gilydd i fynd i'r afael â phroblemau heriol.

Mae gwasanaethau iechyd meddwl gofal acíwt ac argyfwng ar draws pob oedran yn parhau i fod yn her genedlaethol yng Nghymru. Mae wedi’u hysgogi gan nifer o ffactorau gan gynnwys aciwtedd cynyddol, newid mewn proffiliau cleifion/defnyddwyr gwasanaeth, data sydd ar gael, materion yn ymwneud â’r gweithlu a gweithgarwch wedi’i ddadleoli. 

Er bod llawer o feysydd o arferion da a gwelliant ar lefel leol, mae angen ffocws cenedlaethol gwell a chydweithio er mwyn cyflymu a chynyddu gwelliannau i wella ansawdd gofal.

Gan gydnabod bod gwerth sylweddol mewn ailfeddwl am ein hymagwedd at wasanaethau iechyd meddwl gofal acíwt ac argyfwng, daeth dros 100 o bobl - yn cynrychioli gofal iechyd, Colegau Brenhinol, Awdurdodau Lleol, y Trydydd Sector, plismona a mwy - ynghyd i ailfeddwl sut rydym yn datblygu model gwasanaeth newydd i Gymru.

Bydd y mewnwelediadau cyfoethog a geir trwy drafodaethau yn hanfodol i helpu i greu gwasanaethau iechyd meddwl acíwt ac argyfwng sy'n canolbwyntio ar yr unigolyn lle mae pobl yn cael eu harwain at y cymorth cywir yn ddi-oed. Dros yr wythnosau nesaf bydd y Weithrediaeth yn defnyddio'r mewnwelediadau gwerthfawr a gynhyrchwyd dros y ddau ddiwrnod i gynllunio'r camau nesaf ar gyfer newid ar raddfa fawr a thrawsnewid carlam.

Model ymyrraeth gynnar ym maes anhwylderau bwyta

Cyflwynodd y Rhwydwaith Gweithredu Clinigol Anhwylderau Bwyta bapur ar fodel arfaethedig ar gyfer ymyrraeth gynnar ym maes anhwylderau bwyta. Gofynnodd am gefnogaeth gan aelodau i symud ymlaen gyda chynlluniau gweithredu ar gyfer Model Pwrpasol. Rhoddodd cydweithwyr ddiweddariad ar ddatblygiad y gwaith hyd yma, a oedd yn cynnwys y gwahanol opsiynau a archwiliwyd a'r broses arfarnu. Cydnabuwyd ei bod wedi bod yn daith heriol i gyrraedd y pwynt hwn gyda chonsensws ar ffordd genedlaethol ymlaen sy'n creu mwy o degwch, tra'n dal i gynnwys a chefnogi dewis lleol. Yn dilyn trafodaeth, penderfynwyd rhoi’r gorau i’r penderfyniad i ganiatáu i aelodau byrddau iechyd geisio sicrwydd pellach gan eu timau lleol ynghylch sut y gallai gweithredu’r model newydd edrych mewn cyd-destunau lleol.

Bu'r Aelodau'n trafod yn helaeth sut, er bod dewis lleol yn bwysig, y gall arwain at amrywiad a all wanhau trawsnewid system gyfan. Tynnodd cydweithwyr o’r Weithrediaeth sylw at y pwyslais a roddir ar ymyrraeth gynnar ar gyfer anhwylderau bwyta yn Fframwaith Cynllunio GIG Cymru a’r angen dybryd i ddatblygu sgyrsiau ynghylch y model er mwyn gwella profiadau a chanlyniadau i boblogaeth gyfan Cymru. Cytunwyd y byddai trafodaethau pellach gyda byrddau iechyd yn cael eu datblygu i geisio sicrwydd pellach ac adrodd yn ôl arnynt cyn cyfarfod nesaf y Bwrdd Rhaglen ym mis Mai 2025.

Cyfnewidfa Arweinyddiaeth Iechyd Meddwl Cymru 2025

Rhoddwyd diweddariad ar Gynhadledd Cyfnewid Arweinyddiaeth Iechyd Meddwl Cymru sydd i'w chynnal rhwng 2 a 4 Ebrill yn Aberystwyth. Bydd y digwyddiad yn dod ag arweinwyr o nifer o sectorau ynghyd, i lunio cyfeiriad gwasanaethau iechyd meddwl yng Nghymru yn y dyfodol. Bydd arweinwyr mewn ystod o rolau, ac ar draws rhwydwaith amrywiol o randdeiliaid, yn chwarae rhan bwysig wrth ysgogi newid.

Drwy gydol mis Mawrth, cynhaliwyd pedwar ar bymtheg o gyfnewidiadau gwybodaeth ledled Cymru. Wedi’i gynnal gan dimau a sefydliadau ledled Cymru, roedd pob sesiwn cyfnewid gwybodaeth yn brofiad strwythuredig a throchol lle daeth arbenigwyr trwy alwedigaeth a phrofiad ynghyd i rannu arferion gorau ac adeiladu ar eu gwybodaeth gyfunol, ac ysgogi gwelliant. Bydd dysgu a mewnwelediadau o'r cyfnewidiadau gwybodaeth yn bwydo i mewn i'r gynhadledd.

Gall y rhai hynny sy’n mynd i’r gynhadledd edrych ymlaen at agenda gyfoethog sy'n cynnwys mewnwelediadau a dysgu gan arbenigwyr yn y diwydiant a phobl â phrofiad bywyd, nifer o weithdai, a gweithgareddau strategaeth/cynllunio. Bydd diweddariadau pellach ar ganlyniadau’r digwyddiad yn cael eu rhannu’n fuan.