Cymorth iechyd meddwl mynediad agored

Yr Achos dros Newid

Yng Nghymru, rydym yn parhau i weld nifer cynyddol o bobl yn profi anawsterau iechyd meddwl ac nid ydym yn gallu darparu mynediad amserol cyson at ofal iechyd meddwl o ansawdd uchel i'n poblogaeth. Mae nifer o ffactorau’n cyfrannu at hyn, gan gynnwys:

• Mae mwy o bobl yn ceisio cymorth iechyd meddwl yn golygu bod mwy o bobl yn defnyddio gwasanaethau, ac mae'r galw am wasanaethau yn fwy na'r hyn sydd ar gael.
• Mae profiadau a chanlyniadau pobl yng Nghymru yn amrywio'n sylweddol.
• Mae materion gweithlu fel recriwtio, cadw a datblygu yn parhau i fod yn her.
• Mae cyfleoedd ariannu yn hynod gyfyngedig yn yr hinsawdd ariannol bresennol – gan effeithio ar ansawdd elfennau fel ystadau a chynigion digidol.
• Mae profiadau a chanlyniadau pobl yng Nghymru yn amrywio'n sylweddol.

Er mwyn sicrhau ein bod yn diwallu anghenion ein poblogaeth yn gyson, yn awr ac yn y dyfodol, mae angen i ni drawsnewid gofal iechyd meddwl yng Nghymru.

Yng ngwanwyn 2025, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru Strategaeth Iechyd Meddwl a Llesiant 2025-35. Mae datganiad o weledigaeth 4 y strategaeth yn nodi uchelgeisiau pan fo “gwasanaethau iechyd meddwl di-dor – sy’n canolbwyntio ar y person, yn cael eu harwain gan anghenion, ac yn cael eu tywys i’r gefnogaeth gywir y tro cyntaf, heb oedi.”

Mae pwyslais cryf ar fynediad agored at ofal iechyd meddwl, a gofal hyblyg sy'n canolbwyntio ar adferiad yng Nghymru. Mae’n nodi symud i ffwrdd o fodelau gofal haenog traddodiadol i ddulliau system sy'n seiliedig ar adferiad. Er nad yw'r egwyddorion yn newydd a bod sail dystiolaeth gyfoethog o'u cwmpas, mae’r ymrwymiad cenedlaethol i gyflawni hyn ar draws y system iechyd yn ddewr. Mae uchelgeisiau clir i Gymru fod y genedl gyntaf i gyflawni gofal iechyd meddwl ar yr un diwrnod, yn seiliedig ar ddull gofal mewn camau.

Gofal Mewn Camau 2.0

Mae GIG Cymru yn mabwysiadu'r model Gofal Mewn Camau 2.0 i ategu'r trawsnewidiad tuag at ofal iechyd meddwl mynediad agored, hyblyg ac sy'n canolbwyntio ar adferiad. Mae'r model, a arloeswyd gan Stepped Care Solutions, yn darparu fframwaith ar gyfer trefnu gwasanaethau iechyd meddwl yn system ofal hyblyg sydd â mynediad agored at ystod o adnoddau a gwasanaethau.

Egwyddor mynediad agored yw sicrhau bod pobl yn cael y gofal sydd ei angen arnynt pan fydd ei angen arnynt. Mae'r dull yn canolbwyntio ar y person ac yn canolbwyntio ar gryfder unigolion a chymunedau. Mae'n cydnabod nad oes un dull sy'n gweithio i bawb, a bod yn rhaid bod ystod amrywiol o opsiynau gofal hygyrch yn seiliedig ar barodrwydd person i ymgysylltu a'i ddewisiadau.

Egwyddorion arweiniol

• Mae cyfiawnder cymdeithasol yn sbarduno trawsnewid systemau gofal effeithiol ac mae'n ymyrraeth ynddo'i hun
• Mae angen opsiynau gofal lluosog ac amrywiol gan na fydd un dull yn gweithio i bawb
• Mae gan bob unigolyn a chymuned gryfder a gallu
• Ymyrraeth safon aur yw'r hyn sy'n gweddu orau i'r defnyddiwr gwasanaeth ar unrhyw adeg benodol
• Nid yw gweithwyr proffesiynol yn gwybod popeth; mae pobl yn aml yn gwybod beth sydd orau iddyn nhw
• Mae angen llythrennedd iechyd meddwl er mwyn i bobl wneud penderfyniadau ar sail gwybodaeth
• Mae system gofal effeithiol yn sicrhau bod gan bobl fynediad at ofal pan a lle mae ei angen
• Mae'r cyfan yn fwy na swm ei rannau; mae cryfder y system yn dibynnu ar gydweithio ar sawl lefel
• Gall yr ymyriadau lleiaf arwain at ganlyniadau pwerus
• Nid oes ateb delfrydol; mae profi a methu yn arwain at dwf a newid

Elfennau craidd sy'n cefnogi profiad

Er bod nifer o gydrannau i'r model Gofal Mewn Camau 2.0, mae dwy elfen graidd sy'n sail i brofiad pobl:

Mynediad Agored

Gall pobl gael mynediad at amrywiaeth o wahanol wasanaethau, yn dibynnu ar eu dewisiadau a'u parodrwydd i ymgysylltu. Gallant gael mynediad at ofal ar yr un diwrnod heb atgyfeiriad, gan gynnwys cymorth un-i-un. Gall y dull leihau'r angen am ofal mwy dwys.

Un ar y tro

Rhaid canolbwyntio ar bryder mwyaf y person ar y foment honno a dylid blaenoriaethu cryfderau ac adferiad. Mae ymgysylltu pellach â gwasanaethau yn bosibl os yw'r unigolyn yn dymuno gwneud hynny.

Fframwaith Cynllunio

Mae model Gofal Mewn Camau 2.0 wedi'i drefnu mewn 9 cam sy'n cynnwys ystod o opsiynau gofal y gellir eu defnyddio pan fo angen, gan gydnabod na fydd un dull yn gweithio i bawb.

Dylai pobl allu cael mynediad at ddewislen o wahanol opsiynau, ar-lein, dros y ffôn neu wyneb yn wyneb, yn seiliedig ar eu hanghenion, eu dewisiadau a'u parodrwydd i ymgysylltu.