Y Cyntaf yn Fyd-eang: Cymru ar flaen y gad gydag offeryn mesur datgyflyru newydd
Mae gwaith yn mynd rhagddo i ddatblygu offeryn cwbl gadarn sy'n mesur y niwed sy'n digwydd i gleifion yn yr ysbyty, diolch i ymdrechion y Rhaglen Genedlaethol Chwe Nod ar gyfer Gofal Brys a Gofal mewn Argyfwng, Trawsnewid Gwerth a'r Ganolfan ar gyfer Gwerthuso, Asesu Dyfeisiau ac Ymchwil Gofal Iechyd (CEDAR).
Pam mae galw am weithredu ar ddatgyflyru
Mae datgyflyru – y dirywiad ffisiolegol, seicolegol a swyddogaethol a all ddigwydd yn dilyn cyfnod o anweithgarwch – wedi cael ei gydnabod ers tro fel niwed cudd ond difrifol i wellhad, annibyniaeth a llesiant cleifion. Fel y nodwyd mewn blog cynharach gan Dr Siobhan Lewis, mae tua un o bob tri o bobl hŷn yn gadael yr ysbyty gydag anabledd nad oedd ganddynt pan gyrhaeddon nhw gyntaf.
Mae atal datgyflyru sy’n digwydd yn yr ysbyty yn ffocws yn y Fframwaith Optimeiddio Llif Cleifion mewn Ysbytai Cenedlaethol, sy'n cael ei ddefnyddio gan fyrddau iechyd ac ymddiriedolaethau yng Nghymru. Fodd bynnag, daeth yn amlwg yn fuan fod bwlch yn y ffordd o fesur datgyflyru i lywio sut y gellid ei atal.
Yr offeryn DEWI: "y cyntaf yn fyd-eang"
Ar ôl bron i 18 mis yn y gwaith, dau dreial a chasglu barn staff a chleifion, crëwyd yr offeryn Dangosydd Rhybudd Cynnar ar gyfer Datgyflyru (DEWI). Mae DEWI yn mesur 11 maes gwahanol yn amrywio o symudedd, ymataliaeth a gwybyddiaeth, hyd at ymgysylltiad cymdeithasol a'r gallu i ddod i ben â gweithgareddau dyddiol. Mae'r asesiad yn helpu staff i weld arwyddion cynnar o ddatgyflyru ac ymyrryd yn gyflym, gan leihau niwed hirdymor a chefnogi annibyniaeth.
Pwysleisiodd Rachel Taylor, Cyfarwyddwr Cynorthwyol y Rhaglen Genedlaethol Chwe Nod ar gyfer Gofal Brys a Gofal mewn Argyfwng, bwysigrwydd y datblygiad hwn: “Mae’r offeryn DEWI yn chwyldroadol i ofal cleifion. Er ei fod yn ei ddyddiau cynnar o hyd, mae mewnwelediadau cynnar o safleoedd peilot yn profi bod yr offeryn yn ymarferol ac yn effeithiol. Mae gwaith yn mynd rhagddo i ddigideiddio DEWI, a fydd yn paratoi'r ffordd ar gyfer adrodd amser real ar lefelau lleol a chenedlaethol. Mae gan y datblygiad hwn y potensial i drawsnewid sut mae datgyflyru yn cael ei fonitro a'i atal ar draws GIG Cymru a thu hwnt.”
Uwchgynhadledd Genedlaethol i rannu dysgu ac ysgogi momentwm
Cafodd yr offeryn, a gafodd ei ddatgelu yn yr Uwchgynhadledd Genedlaethol Atal Datgyflyru ddydd Mawrth 4 Tachwedd, a gafodd ei alw’n “y cyntaf yn y byd” gan yr Athro Brian Dolan, y siaradwr gwadd enwog a chyd-sylfaenydd y mudiad rhyngwladol End PJ Paralysis , a nododd nad oedd y math hwn o offeryn ffurfiol erioed wedi’i greu yn unman arall yn y byd.
Daeth yr Uwchgynhadledd, a gynhaliwyd yn Stadiwm Dinas Caerdydd, â gweithwyr iechyd proffesiynol, rhanddeiliaid a phartneriaid ynghyd ym maes atal datgyflyru. Cafwyd sawl cyflwyniad gan siaradwyr uchel eu parch yn y digwyddiad a defnyddiwyd yr agenda i atgyfnerthu brys yr angen i wreiddio atal datgyflyru mewn gwasanaethau gofal iechyd.
Ymhlith y siaradwyr gwadd roedd yr Athro Sally Lewis a Jeremy Miles AS, Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gofal Cymdeithasol a Jacqueline Totterdell, Prif Weithredwr newydd GIG Cymru a Chyfarwyddwr Cyffredinol Iechyd, Gofal Cymdeithasol a Blynyddoedd Cynnar a gydnabu’r offeryn DEWI yn ei haraith. Cydnabu’r cyffro a’r balchder a deimlai gyda “Cymru ar flaen y gad” yn y maes pwysig hwn.
Canmolodd Richard Bowen, Cyfarwyddwr Cenedlaethol y Rhaglen Chwe Nod ar gyfer Gofal Brys a Gofal mewn Argyfwng, y brwdfrydedd a'r ymrwymiad ar y cyd a ddangoswyd ar y diwrnod: “Roedd yr Uwchgynhadledd yn dyst i ymroddiad timau sydd wedi ymrwymo i atal datgyflyru a gwella canlyniadau cleifion. Dangosodd nid yn unig pa mor bell yr ydym wedi dod, ond pa mor bwerus y gall ein hymdrech ar y cyd fod pan fyddwn yn canolbwyntio ar yr hyn sy'n wirioneddol bwysig. Bydd y dysgu a rannwyd – yn enwedig ynghylch offer fel y Dangosydd Rhybudd Cynnar ar gyfer Datgyflyru (DEWI) – yn parhau i lunio gofal mwy diogel ac o ansawdd uwch i’n cleifion.”
Dathlodd yr Uwchgynhadledd hefyd gyflawniadau'r ffrwd waith Atal Datgyflyru, rhan o'r Bartneriaeth Gofal Diogel, gan gydnabod timau ar draws Cymru a oedd wedi gweithio ar brosiectau’n mynd i'r afael â'r pedair thema o ddatgyflyru.
Edrych i'r Dyfodol
Mae'r ffocws erbyn hyn ar ddatblygu'r offeryn DEWI ymhellach, gan gynnwys creu pecyn cymorth ategol. Mae Perfformiad a Gwella GIG Cymru yn bwriadu peilota'r offeryn mewn mwy o fyrddau iechyd ac ymddiriedolaethau ledled Cymru, gan weithio gyda thimau i gael adborth cyn iddo gael ei ffurfioli'n llawn. Mae ystyriaeth gynnar hefyd o sut y gellid defnyddio'r offeryn mewn lleoliadau cymunedol, gan gynnwys cartrefi gofal.
Cyhoeddir rhagor o ddiweddariadau ar yr offeryn DEWI, a'n gwaith ar atal datgyflyru, ar ein gwefan.